Xu hướng kiến trúc xanh ở Việt Nam

Những thập kỷ vừa qua, tốc độ gia tăng dân số và phát triển kinh tế xã hội, đô thị ngày càng cao. Theo đó, tốc độ khai thác tài nguyên, phá hủy môi trường cùng những biến đổi khó lường của tự nhiên, đã cảnh báo những nguy cơ tiêu cực đến chất lượng sống, những thảm họa do chính con người gây ra. Chưa khi nào, các yêu cầu sử dụng tiết kiệm và hiệu quả các nguồn tài nguyên thiên nhiên; Bảo vệ môi trường và giảm thiểu các tác động tiêu cực đến môi trường được xem là vấn đề mang tính toàn cầu như vài chục năm gần đây. Chúng ta đang đứng trước những thách thức của những biến đổi khí hậu, nước biển dâng… Cần thiết phải có những ứng xử thân thiện với môi trường, tiết kiệm các nguồn năng lượng tự nhiên đối với các xu hướng sáng tác thiết kế, từ quy hoạch, hạ tầng kỹ thuật đến thiết kế kiến trúc, xây dựng công trình.

Tiên phong trong việc thúc đẩy xu hướng Kiến trúc Xanh (KTX) ở Việt Nam, ngày 24/7/2011, Hội KTS Việt Nam công bố “Tuyên ngôn Kiến trúc Xanh Việt Nam” (KTXVN) với 5 tiêu chí cơ bản: Địa điểm bền vững; Sử dụng tài nguyên năng lượng hiệu quả; Chất lượng môi trường công trình; kiến trúc tiên tiến, bản sắc; Tính xã hội và nhân văn. Bản Tuyên ngôn này, thể hiện sự cam kết của giới KTS Việt Nam với cộng đồng Quốc tế, với Chính phủ và nhân dân Việt Nam về một xu hướng kiến trúc tiến bộ tất yếu, cũng như đặt nền móng cho các hoạt động hướng tới KTX của các KTS Việt Nam.

Với tuyên ngôn này của Hội KTS Việt Nam, KTX không chỉ là những giải pháp về tiết kiệm năng lượng, giảm thiểu ô nhiễm môi sinh, đáp ứng công năng sử dụng; mà còn đòi hỏi các giải pháp quy hoạch và kiến trúc sáng tạo để công trình có thể sử dụng tài nguyên thiên nhiên một cách hợp lý nhất, đồng thời đem lại những giá trị thẩm mỹ, giá trị tinh thần, giá trị nhân văn.

Không dừng lại ở Tuyên ngôn KTX Việt Nam, Hội KTS Việt Nam đã không ngừng nỗ lực, triển khai mọi hoạt động: Tôn vinh các tổ chức, cá nhân có ý tuởng, giải pháp và các tác phẩm/dự án KTX qua hệ thống các Giải thưởng Kiến trúc Quốc gia 2 năm 1 lần; Giải thưởng KTX Việt Nam 2 năm 1 lần; Giải thưởng Spec go green -Spec Go Green Awards dành cho sinh viên kiến trúc và KTS trẻ hàng năm; Từng bước hiện thực hóa tiêu chí KTX Việt Nam bằng định lượng các tiêu chí KTX Việt Nam phù hợp với điều kiện Việt Nam, thích ứng với các tiêu chí đánh giá công nhận Công trình Xanh của Bộ Xây dựng (công bố năm 2015); thúc đẩy ứng dụng trong thiết kế kiến trúc, quy hoạch, xây dựng, sản xuất vật liệu, phát triển công nghệ thích hợp; tổ chức các lớp đào tạo phổ biến trao đổi kinh nghiệm thiết kế KTX định kỳ hàng năm; thực hiện tư vấn phản biện xã hội theo nguyên tắc KTX; Hội thảo, tọa đàm lồng ghép trong các hoạt động Liên hoan KTS trẻ toàn quốc, dự thảo Luật Kiến trúc… nhằm tuyên truyền, quảng bá, nâng cao nhận thức, ý thức, không chỉ trong giới KTS mà cộng đồng xã hội cùng thúc đẩy xu hướng KTX ở Việt Nam.

Giải thưởng Kiến trúc xanh Việt Nam

Giải thưởng Kiến trúc xanh Việt Nam được Hội KTS Việt Nam khởi động vào năm 2012. Hai năm một lần (các kì tuyển chọn vào các năm 2012; 2014; 2016; 2018), Giải thưởng KTX Việt Nam đã thu hút các đơn vị tư vấn thiết kế; Liên danh đơn vị tư vấn thiết kế, các nhà đầu tư trong nước và Quốc tế. Loại hình các tác phẩm tham dự ngày một phong phú và đa dạng với chất lượng khá đồng đều, trong đó, loại hình nhà ở luôn chiếm tỷ trọng khá lớn trong các kỳ tuyển chọn. Từ năm 2014, Giải thưởng KTX Việt Nam không chỉ dành tặng cho các tổ chức/các nhân tư vấn thiết kế có tác phẩm kiến trúc/ quy hoạch đáp ứng các Tiêu chí KTX Việt Nam, mà còn có các danh hiệu “Nhà Đầu tư Xanh” dành cho các nhà đầu tư có những cống hiến tích cực trong lĩnh vực đầu tư xây dựng khu đô thị, công trình kiến trúc hướng đến các tiêu chí KTX Việt Nam.

Giải thưởng Kiến trúc xanh – Spec Go Green và Spec Go Green Awards do nhà tài trợ Spec phối hợp với Hội KTS Việt Nam tổ chức dành cho sinh viên kiến trúc và KTS trẻ hàng năm, được khởi động từ năm 2014. Tiếp nối những thành công của các mùa giải, Spec Go Green được tiếp tục phát triển và mở rộng phạm vi ra toàn khu vực châu Á với tên gọi Spec Go Green International Awards 2017. Và hệ thống giải thưởng này cũng hưởng ứng tuyên ngôn Kiến trúc xanh Việt Nam của Hội KTS Việt Nam.

Các kỳ tuyển chọn giải thưởng Kiến trúc xanh, Spec Go Green và Spec Go Green Awards được phát động rộng rãi trên toàn quốc, trên trang Website: kienviet.net, Tạp chí kiến trúc, Tạp chí Nhà đẹp của Hội KTS Việt Nam và các phương tiện thông tin đại chúng khác. Đồng thời gửi trực tiếp thông báo đến Hội KTS các tỉnh, thành phố và các Hội cơ sở, nhằm tuyển chọn những công trình kiến trúc đạt chuẩn KTX, động viên khuyến khích các tổ chức và cá nhân tham gia phát triển nền kiến trúc Việt Nam thân thiện môi trường, phù hợp xu thế phát triển bền vững chung.

Hệ thống các giải thưởng của Hội KTS Việt Nam, đặc biệt là các giải thưởng KTX Việt Nam, đã thu hút và hội tụ rất nhiều tác phẩm kiến trúc ngày càng tiếp cận sát và hội đủ các tiêu chí KTX Việt Nam: Tôn trọng và khai thác lợi thế điều kiện tự nhiên, phù hợp với không gian, cảnh quan, môi trường xung quanh, ít can thiệp làm biến đổi địa hình, hệ sinh thái, cảnh quan thiên nhiên; có giải pháp tổ chức môi trường nhân tạo cải thiện vi khí hậu, tạo cảnh quan mới như cây xanh, mặt nước, tiểu cảnh, đáp ứng các tiêu chí về chất lượng môi trường; các giải pháp thiết kế tiết kiệm năng lượng, tái sử dụng nước mưa, giảm thải, thông gió tự nhiên; sử dụng vật liệu thân thiện với môi trường, không gây ô nhiễm, độc hại, có khả năng tái sinh; áp dụng kỹ thuật, công nghệ, thiết bị mới xanh, giảm tiêu hao năng lượng, quản lý thông minh; Hòa nhập môi trường nhân văn, bảo tồn kết nối hài hòa không gian kiến trúc của di tích, di sản, phù hợp văn hóa, nếp sống, tập quán truyền thống của địa phương; kết hợp thông minh và có chọn lọc giữa các giải pháp thiết kế chủ động và thiết kế thụ động; áp dụng các công nghệ phần mềm hiện đại để lựa chọn các giải pháp tối ưu về thiết kế kiến trúc đáp ứng tiêu chí tiết kiệm năng lượng; quan tâm đến các yếu tố vì lợi ích cộng đồng, yếu tố xã hội, …